Gdy kończy się zima i pogoda się poprawia, a stan jezdni pozwala na bezpieczniejszą jazdę, kierowcy decydują się wymienić opony w swoich samochodach z zimowych na letnie. Przyszli kierowcy są o tym fakcie informowani podczas części teoretycznej kursu na prawo jazdy, długoletni właściciele aut odruchowo, dwa razy do roku zmieniają opony. Jest to równie automatyczna czynność, co coroczny przegląd techniczny i odnawianie obowiązkowego ubezpieczenia OC. Natomiast rzadko ktokolwiek zagłębia się w szczegóły związane z wymianą opon na letnie. Poniższy artykuł odpowie na nurtujące wiele osób pytania: czy i kiedy wymiana opon jest obowiązkowa, czym różnią się opony letnie od zimowych, kiedy należy zakupić nowy komplet opon czy jak wygląda sytuacja poza granicami Polski.
W Polsce nie ma prawnego obowiązku wymiany opon
W przypadku sezonowej wymiany opon bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego ma pierwszeństwo przed przepisami prawa, ponieważ w polskim kodeksie drogowym nie istnieje przepis mówiący o obowiązku wymiany opon. Nie można jednak zaprzeczyć, że wymiana opon jest zalecana. Zgodnie z prawem o ruchu drogowym, każdy kierowca jest zobowiązany dbać o odpowiedni stan techniczny pojazdu – według artykułu 66, każdy pojazd uczestniczący w ruchu musi być zbudowany, wyposażony i utrzymany tak, aby korzystanie z niego nie zagrażało bezpieczeństwu pozostałych uczestników ruchu. Ten przepis znajduje zastosowanie głównie w przypadku jazdy zimą na letnich oponach.
Z kolei jazda latem na zimowych oponach prowadzi do odkształceń i szybkiego zużycia zbyt miękkiego i elastycznego (jak na warunki letnie) bieżnika. Prowadzi to do wydłużenia drogi hamowania, utraty sterowności na zakrętach i stosunkowo częstego zrywania przyczepności. W przypadku korzystania z opon zimowych latem, mandat można otrzymać w momencie, kiedy głębokość bieżnika będzie mniejsza niż 1,6 milimetra – jest to wielkość określona przepisami prawa. Wysokość mandatu karnego może osiągnąć 500,00 złotych. Z tego powodu, z nadejściem wiosny, czyli na przełomie marca i kwietnia, warto podjechać do najbliższego wulkanizatora z kompletem opon letnich, które poprawią komfort i bezpieczeństwo jazdy oraz uratują zawartość portfela przed wysokim mandatem. Mając na uwadze komfort jazdy, istnieje jeszcze jedna przyczyna, dla której warto wymienić opony na letnie – zimowe opony latem są bardzo głośne ze względu na miękki i głęboko wyżłobiony bieżnik uderzający o asfalt.
Różnice między oponami letnimi i zimowymi
Podstawowe i pełniące najważniejsze funkcje różnice między oponami letnimi i zimowymi dotyczą ich bieżnika. Chodzi przede wszystkim o skład mieszanki bieżnika, ale również jego wzór i lamele, czyli nacięcia bieżnika. Bieżnik opon letnich w temperaturze poniżej 7°C gwałtownie twardnieje, co sprawia, że samochód traci przyczepność i może stwarzać niebezpieczeństwo dla ruchu drogowego. Mieszanka bieżnika opon zimowych w niskich temperaturach pozostaje elastyczna, natomiast w wyższych temperaturach robi się zbyt miękka i bieżnik traci swoje właściwości. Opony zimowe charakteryzują się ponadto głębokimi, szerokimi rowkami, co zapewnia dodatkową przyczepność na ośnieżonych drogach, a dzięki odprowadzaniu za ich pomocą wody i topniejącego śniegu, rowki odpowiadają również za lepszy kontakt opony z nawierzchnią. Te cechy charakterystyczne opon zimowych są nieprzydatne, a czasami również niebezpiecznie i nie komfortowe w użytkowaniu latem.
Kiedy należy zakupić nowy komplet opon?
Jak wspomniano wcześniej, bezwzględnym wskazaniem do zakupu nowego kompletu opon jest zużycie bieżnika i jego głębokość mniejsza niż 1,6 milimetra (chociaż wiodący producenci opon zalecają ich wymianę w przypadku spadku głębokości bieżnika poniżej 3 milimetrów). Kolejnym aspektem, który należy mieć na uwadze jest wiek opon. Producenci opon gwarantują zachowanie przez opony swojej funkcjonalności do dziesięciu lat od daty produkcji – w przypadku rzadkiego użytkowania samochodu, nawet jeżeli bieżnik będzie w dobrej kondycji, zaleca się wymienić opony dziesięcioletnie na nowe. Do zakupu nowego kompletu opon zmusza kierowcę również uszkodzenie mechaniczne opony – wybrzuszenie, dziura czy odkształcenie. Niezwykle ważne w przypadku zakupu nowych opon jest wymiana parami – zawsze kupuje się dwie lub cztery opony i wymienia się je po obu stronach tej samej osi. Jeżeli uszkodzeniu uległa przednia prawa opona, trzeba kupić dwie opony i wymienić obie przednie – pozwala to na utrzymanie równowagi samochodu (głębokość bieżników z obu stron jest identyczna) i poprawia bezpieczeństwo na drodze.
Poza granicami Polski
O sezonowej wymianie opon należy pamiętać, wyjeżdżając poza granice Polski. W Estonii, Finlandii, na Łotwie, na Słowenii i w Szwecji posiadanie założonych opon zimowych jest prawnie obowiązkowe. Okres, w którym bezwzględnie trzeba mieć założone opony zimowe jest regulowany w każdym kraju indywidualnie, natomiast zwykle obejmuje on miesiące od grudnia do marca. Jeżeli wymagają tego warunki pogodowe, opony zimowe są obowiązkowe w Austrii, w Niemczech, w Rumunii, w Czechach, w Chorwacji, Luksemburgu, Norwegii i na Słowacji. We Francji, Włoszech oraz w Hiszpanii istnieje obowiązek poruszania się na oponach zimowych wyłącznie na drogach oznaczonych specjalnymi znakami. W pozostałych krajach Unii Europejskiej sezonowa zmiana opon nie jest prawnie egzekwowana, ale jest zalecana z uwagi na bezpieczeństwo ruchu drogowego.